اسید استیک چیست؟
اسید استیک جزو مواد معدنی و متعلق به گروه اسید ها می باشد و جز اسیدهای کربوکسیلیک می‌باشد
و در نامگذاری آیوپاک به اسید اتانوئیک معروف است.
در سال ۱۸۴۷، هرمان کولب شیمیدان آلمانی برای اولین بار از طریق مواد معدنی موفق به ساخت استیک اسید شد.
باکتری‌های مخمر سرکه به دلیل تمایل به تولید اسید استیک به این نام معروف شده‌اند.
این باکتری‌ها در مواد غذایی ، آب و خاک یافت می‌شوند.
این ماده بطور طبیعی از میوه‌ها و برخی مواد غذایی فاسد شده از فرآیند تخمیر تولید می‌شوند
و از قدیمی‌ترین ترکیبات شیمیایی شناخته شده توسط انسان می‌باشد.
اسید استیک خالص ، مایعی بیرنگ با بویی تیز ، مایعی خورنده و قابل اشتعال می‌باشد.
این اسید در ۱۶٫۶ درجه سانتیگراد منجمد می‌شود.
فرمول شیمیایی :C2-H4-O2
آنالیز : خلوص %۹۹
نام هاى دیگر : اسید اتانوئیک، اسید اتیلیک، اسیدمتان کربوکسیل، سرکه، اسیدسرکه(جوهر سرکه)
اسید استیک یا نام آیوپاک آن اتانوییک اسید یا جوهر انگور جز اسیدهای آلی
(از گروه کربوکسیلیک اسیدها) است.
این ماده دارای طعم ترشی ، شبیه طعم سرکه می‌دهد.
کاربردهای اسیداستیک چیست؟
در تولید بسیاری از ترکیبات شیمیایی، این اسید به عنوان یک واکنشگر شیمیایی به کار می‌آید.
مهمترین کاربرداین اسید در تولید استات وینیل تکپاره (وینیل استات)است، که بلافاصله پس از آن آنیدرید استیک و استر تولید می‌شود.
میزان اسید استیک مورد استفاده در سرکه به نسبت اندک است.
استات وینیل تکپاره:
کاربرد اصلی این اسید در تولید استات وینیل تکپاره است.
بین ۴۰ تا ۴۵ درصد از اسید استیک تولید شده در جهان، به مصرف این کاربرد می‌رسد.
این واکنش که کاتالیزور آن پالادیوم است، اتیلن، اسید استیک و اکسیژن تولید می‌کند.
۲ H۳C-COOH + ۲ اتیلن|C۲H۴+ اکسیژن|O۲→ ۲ استات وینیل |H۳C-CO-O-CH=CH۲+ ۲ آب (مولکول)|H۲O
استات وینیل می‌تواند به استات پلی وینیل یا سایر پولیمرها، پولیمریزه شود که این مواد در رنگ ها و چسب ها کاربرد دارند.
تولید استر :
مهمترین استرهای اسید استیک در تولید جوهر و رنگ و پوشش استفاده می شوند.
استرها شامل انیل استات و نرمال بوتیل استات و ایزو بوتیل استات و پروپیل استات می شوند.
آنها معمولا توسط واکنش کاتالیستی از این اسید و الکل تولید می شوند.
بیشتر استرهای استات، از استالدهید با استفاده از واکنش تیشچنکو تولید می شود.
علاوه بر این، استات ها اتر به عنوان حلال برای نیترو سلولز، لاک اکریلیک، لاک الکل زدن به جداکننده ها و لکه های چوب استفاده می شود.
اول، مونومرهای گلیکول از اتیلن اکسید یا اکسید پروپیلن با الکل تولید می شوند، که سپس با این اسید استری می گردند.
سه محصول عمده عبارتند از اتیلن گلیکول اتر استات (EEA)، اتیلن گلیکول مونو بوتیل اتر استات (EBA)، و پروپیلن گلیکل مونو متیل اتر استات،
معمول تر به عنوان PGMEA در فرآیند تولید نیمه هادی ، جایی که آن را به عنوان مقاومت در برابر حلال مورد استفاده شناخته شده است.
آنیدرید استیک واستیک اسید
محصول مایع سازی دو مولکول اسید استیک آنیدرید استیک است.
تولید جهانی آنیدرید استیک اصلی‌ترین کاربرد است که بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از تولید اسید استیک در جهان را به مصرف خود می‌رساند.
آنیدرید استیک را می‌توان بطور مستقیم از کربن دار کردن متانول در مجاورت اسید تولید کرد
و می‌توان کارخانه‌های کاتیوا (فرآیند کاتیوا) را برای تولید آنیدرید تطبیق داد.
آنیدرید استیک، یک عامل قوی اسیددار کردن است.
با داشتن چنین خاصیتی، کاربرد اصلی آن در تولید ترموپلاستیک سلولزی است که به عنوان یک بافت مصنوعی در فیلم عکاسی بکار میرود.
همچنین آنیدرید اسید در تولید آسپرین، هروئین و سایر ترکیبات به عنوان واکنشگر عمل می‌کند.
آیا سرکه، اسید استیک است؟
در حالت سرکه و نیز در نمک سود کردن سایر سبزیجات، محلول های اسید استیکی (معمولا ۵ تا ۱۸ درصد اسید استیک، با درصدی که معمولا بر حسب جرم محاسبه می‌شود)
بطور مستقیم به عنوان یک چاشنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سرکه خانگی اغلب رقیق‌تر است (۵ تا ۸ درصد اسید استیک)، ولی در نمک سود کردن غذاها برای مصارف تجاری،
محلول های غلیظ تری مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان اسید استیکی که در سطح جهانی برای تولید سرکه مورد استفاده قرار می‌گیرد زیاد نیست اما از دیر باز این ماده یکی از پر کاربرد ترین مواد در تولید سرکه بوده است.
کاربرد به عنوان حلال :
همانگونه که گفته شد این اسید خواص شیمیایی بالا، اسید استیک منجمد یک حلال پروتون‌دار قطبی بسیار عالی است.
این ماده اغلب در تصفیه مواد آلی به عنوان حلال کریستال سازی مجدد بکار میرود.
اسید استیک ذوب شده خالص در تولید اسید ترفتالیک که ماده خام پلی اتیلن ترفتالیک (PET) است، به عنوان حلال بکار میرود.
اگر چه در حال حاضر این کاربرد ۵ تا ۱۰ درصد از اسید استیک تولید شده در جهان را مصرف می‌کند، با افزایش تولید PET انتظار میرود این کاربرد افزایش بیشتری پیدا کند.
در واکنش‌هایی همچون فریدل کرافتس اکلیل‌دارکردن که در آنها کربوکاتیون وجود دارد،این ماده به عنوان یک حلال بکار میرود.
در شیمی تحلیلی ، اسید استیک منجمد برای تخمین مواد قلیایی ضعیف همچون آمید های آلی بکار میرود.
اسید استیک منجمد به عنوان باز (شیمی) از آب هم ضعیف‌تر است در نتیجه در این میانجی، آمید به عنوان یک باز قوی عمل می‌کند.
سپس با استفاده از یک محلول در اسید استیک منجمد با خاصیت اسیدی بسیار قوی همچون اسید پرکلرید، می‌توان عیار آن را اندازه گرفت.
سایر کاربردها :
محلول های رقیق اسید استیک، همچنین به خاطر خاصیت اسیدی ملایم آنها، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در محیط خانگی، استفاده در آبگونه اسیدی ظهور فیلم و برداشتن جرم شیرآب و کتری از نمونه های آن است.
خاصیت اسیدی همچنین از طریق سلول های نیش ستاره دریایی، در درمان نیش ستاره دریایی جعبه‌ای استفاده می‌شود که این کار از آسیب های جدی و یا حتی مرگ جلوگیری می‌کند.
این خاصیت همچنین در درمان افراد مبتلا به آماس گوش (عفونت گوش خارجی) به کار میرود.
همچنین در سیلوی خوراک دام، برای جلوگیری از رشد باکتری ها و قارچها، بصورت اسپری از اسید استیک استفاده می‌شود.
محلول های رقیق این اسید می تواند در آزمایشگاه بالینی برای تشخیص تعداد گلبول های قرمز و سفید استفاده شوند.
ازاین اسید چندین نمک آلی و غیر آلی تولید می‌شود
از جمله:
1.استات سدیم در صنعت نساجی و نیز به عنوان نگهدارنده غذایی .
2.استات مس ۲ به عنوان رنگدانه و قارچ‌کش.
3.استات آلومنیم و استات آهن ۲ به عنوان ثابت‌کننده رنگ.
4.استات پلادیوم ۲ به عنوان کاتالیزور در واکنش های جفت ساز، همچون واکنش هک.
5.استات نقره در حشره کشها.
6.کنترل و از بین بردن کنه واروا در زنبور عسل.
ایمنی در استفاده از استیک اسید
استیک اسید غلیظ خورنده است و در نتیجه باید با احتیاط با آن کار کرد، زیرا باعث سوختگی، آسیبهای دائم چشمی و سوزش اعضای دارای مایعات مخاطی می‌شود.
این تاول‌ها و آبله‌ها ممکن است تا چند ساعت پس از در معرض قرار گرفتن پدیدار نشوند.
به هنگام کار کردن با این ترکیب‌ها باید از دستکش‌های مقاوم از جنس پلاستیک نیتریل استفاده کرد .
این ماده اگر غلیظ باشد در شرایط آزمایشگاهی به سختی مشتعل می‌شود.
با بالا رفتن دما از مرز ۳۹ درجه سانتیگراد، ریسک تبدیل شدن آن به یک ماده منفجره در مجاورت هوا افزایش می‌یابد. (حد انفجار: ۴/۵ درصد تا ۱۶ درصد)
خطر محلولهای اسید استیک به میزان غلظت آن بستگی دارد.
محلولهایی که مقدار اسید آنها بیش از ۲۵ درصد است، به خاطر بوی زننده و بخار خورنده آنها در هود بخار نگهداری می‌شود.
اسید استیک رقیق به شکل سرکه بی ضرر است.
این محلول به سیستم گوارش آسیب زده و تغییری مهلک را در خاصیت اسیدی خون ایجاد می‌کند.
پیشنهاد می شود که اسید استیک را از اسید کرومیک و اتیلن گلایکول و اسید نیتریک و اسید پر کلریک و پرمنگنات ها و پر اکسید ها و هیدروکسیل ها دور نگه دارید.
شرکت آراکس شیمی یکی از معتبر ترین شرکت های تولیدکننده سود پرک و آلومینیوم سولفات می باشد.
گروه صنعتی آراکس شیمی محصولات خود را با بهترین کیفیت و قیمت رقابتی به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می نماید .