نوعی کربوهیدرات که با شکر و سایر کربوهیدرات‌ها متفاوت است و مانند دیگر کربوهیدرات‌ها باعث پوسیدگی دندان نمی‌شود. سوربیتول باداشتن دو سوم کالری و 60 درصد شیرینی شکر می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت مفید باشد. سوربیتول به صورت تجاری برای کاهش مصرف شکر و کالری تولید می‌شود و معمولاً می‌توان آن را در آدامس‌های بدون قند، آب نبات ، شکلات‌ها و دسرهای منجمد یافت.
انواع سوربیتول
به دو صورت کریستالی (معمولا پودر) و محلول (معمولا محلول سوربیتول 70) موجود است که به آن شربت سوربیتول نیز می‌گویند. سوربیتول یک ماده طبیعی است که در میوه‌هایی مانند انواع توت‌ها، سیب، گلابی، هلو، آلو و زردآلو یافت می‌شود.
رابطه آن با الکل چیست؟
- همراه با زایلیتول، مانیتول، مالتیتول، ایزومالت، لاکتیتول و اریتریتول، همه آنها به دسته الکل‌های قندی تعلق دارند.
- ساختار شیمیایی آنها تا حدی شبیه شکر و تا حدی شبیه الکل است.
- برخی از مصرف کنندگان ممکن است الکل قند را با ترکیبی از شکر و الکل اشتباه بگیرند، اما حاوی شکر یا اتانول نیست و ربطی به آنها ندارد.
از چه ساخته شده است؟
عمدتا از نشاسته ذرت تولید می‌شود. همچنین می‌توان از منابع دیگر نشاسته مانند تاپیوکا(نشاسته کاساو)، سیب زمینی و گندم نیز تهیه کرد.
چطور ساخته می‌شود؟
سوربیتول را به وسیله‌ی احیای الکتروشیمیایی تهیه می‌کنند اما برای ساخت توده‌ی سوربیتول، آن را از طریق هیدروژناسیون کاتالیکی گلوکز می‌سازند. سوربیتول به صورت تجاری از احیای گلوکز حاصل شده و از آنجایی که در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد، از طریق کاهش گلوکز و جابجایی بین گروه کربوکسیل و آلدهید، درصد بالایی از آن در بدن هضم و جذب شده و مابقی دفع می‌شود.
ویژگی‌های فیزیکی وشیمیایی سوربیتول چیست
ویژگی ظاهری
- جامد: پودر سفید، پودر کریستالی، ورقه ای یا دانه ای.
- محلول: محلول آبی شفاف و بی رنگ.
- شیرینی: تقریباً 60 درصد شیرینی مانند شکر سفره همراه با اثر خنک و طعم مطبوع.
- شاخص گلیسمی: شاخص گلیسمی یا شاخص گلوکز، مقدار قندی که پس از مصرف غذاها جذب خون می‌شود را نشان می‌دهد. شاخص گلیسمی پایینی دارد. یعنی قند خون را بالا می‌برد اما در مقایسه با قند بسیار ملایم است و برای دیابتی‌ها بی خطر است.
- انحلال پذیری: بسیار محلول در آب، کمی محلول در اتانول.
کاربردهای سوربیتول چیست
سوربیتول درجه غذایی عمدتاً به عنوان جایگزین قند برای ایجاد شیرینی در آب نبات و آدامس استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به عنوان یک مرطوب کننده برای حفظ آب و طراوت محصولات پخته شده در طول ذخیره سازی که به راحتی خشک یا سفت می‌شوند عمل کند. در خمیر دندان از هدر رفتن آب جلوگیری میکند و آب را به دام می‌اندازد. همچنین در صنایع آرایشی و بهداشتی و دارویی استفاده می‌شود.
سوربیتول در صنایع غذایی
- مرطوب کننده
موادی که می‌توانند مقدار معینی آب را از هوا جذب کنند می‌توانند به عنوان مرطوب کننده استفاده شوند. ساختار پلی هیدروکسی سوربیتول آن را قادر می‌سازد تا با آب ترکیب شود، در نتیجه رطوبت را حفظ کرده، کریستالیزاسیون را کنترل میکند و نرمی غذا را بهبود می‌بخشد. در عین حال قابلیت افزایش حجم، کنترل ویسکوزیته و بافت را دارد. معمولاً به عنوان ماده ای که رطوبت را بخود جذب میکند در نان و کیک استفاده می‌شود. - شیرین کننده
آب نبات و آدامس اغلب حاوی سوربیتول هستند که عمدتاً به عنوان یک شیرین کننده برای جایگزینی شکر استفاده می‌شود. معمولا در ترکیب با فروکتوز استفاده می‌شود.
کاربردهای دیگرسوربیتول چیست؟
در غذاهای دریایی به عنوان یک مرطوب کننده و ضد سرما. در نوشیدنی، سوربیتول می‌تواند یون‌های فلزی را جدا کند و تیرگی را کاهش دهد. همچنین به عنوان یک ماده خام برای تولید افزودنی‌های غذایی زیر استفاده می‌شود:
- ویتامین C
- استرهای سوربیتول (E491, E492, E493, E494, E495) دسته ای از امولسیفایرهای غذایی.
- پلی سوربات‌ها (E432، E433، E434، E435، E436)، دسته ای از امولسیفایرهای غذایی که توسط واکنش بین سوربیتان (دهیدراتاسیون سوربیتول)، اسیدهای چرب و اکسید اتیلن سنتز می‌شوند. می‌تواند از پسرفت نشاسته جلوگیری کند و فرآوری در نان را بهبود بخشد و همچنین می‌تواند در تولید کیک، بستنی و شیر سویا استفاده شود.
سوربیتول در صنایع آرایشی و بهداشتی
- لوازم آرایشی
بر اساس (پایگاه داده کمیسیون اروپا برای اطلاعات در مورد مواد و مواد آرایشی و بهداشتی) به عنوان یک جاذب، اتصال، تثبیت کننده امولسیون عمل میکند. حالت دهنده مو، حالت دهنده پوست در محصولات آرایشی و بهداشتی (6). معمولا در صابون، محصولات مراقبت از پوست و مو. - خمیر دندان
این ماده به عنوان یک مرطوب کننده، عامل پلاستیک کننده و یک حامل فشرده کننده چسبناک در خمیردندان‌ها و محصولات دهانشویه عمل میکند. همچنین طعم خنک و معطری به آن می‌دهد و شفافیت بهتری نسبت به گلیسرول یا گلیسیرین (همچنین یک مرطوب کننده) ارائه می‌دهد. - دارویی
می‌توان از آن به عنوان یک ماده پرکننده / چسبنده / روان کننده یا یک شیرین کننده برای پوشاندن طعم تلخ در فرمولاسیون پزشکی پودر، پیش مخلوط، گرانول، قرص و شربت استفاده کرد.